Władza rodzicielska

Jesteś tutaj:
  1. Strona główna
  2. Władza rodzicielska

Władza rodzicielska

Władza rodzicielska obejmuje ogół praw i obowiązków rodziców wobec dziecka służących wykonywaniu pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowywania dziecka z poszanowaniem jego godności i praw dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień. Jak chodzi o wychowanie dziecka, rodzice winni zadbać o rozwój zarówno fizyczny jak i duchowy dziecka. Zatem dziecko powinno znać zasady moralne, być sumienne, pracowite, winno mieć nawyk poszanowania cudzej własności oraz być odpowiednio przygotowane do pracy zawodowej. Władza rodzicielska swój początek ma w chwili urodzenia się dziecka oraz trwa do chwili jej wygaśnięcia, która jest równoznaczna z momentem uzyskania przez dziecko pełnoletności.

Sąd może ingerować w sferę władzy rodzicielskiej poprzez jej ograniczenie, zawieszenie oraz pozbawienie.

Ograniczenie władzy rodzicielskiej

Ograniczenie władzy rodzicielskiej reguluje art. 109 kro, zgodnie z którym Sąd może:

zobowiązać rodziców oraz małoletniego do określonego postępowania, w szczególności do pracy z asystentem rodziny, realizowania innych form pracy z rodziną, skierować małoletniego do placówki wsparcia dziennego, określonych w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej lub skierować rodziców do placówki albo specjalisty zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń

określić, jakie czynności nie mogą być przez rodziców dokonywane bez zezwolenia sądu, albo poddać rodziców innym ograniczeniom, jakim podlega opiekun

poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego

skierować małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi

zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka albo w instytucjonalnej pieczy zastępczej albo powierzyć tymczasowo pełnienie funkcji rodziny zastępczej małżonkom lub osobie, niespełniającym warunków dotyczących rodzin zastępczych, w zakresie niezbędnych szkoleń, określonych w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej albo zarządzić umieszczenie małoletniego w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym lub w zakładzie rehabilitacji leczniczej

powierzyć zarząd majątkiem małoletniego ustanowionemu w tym celu kuratorowi

Wskazać przy tym należy, iż stosownie do art. 107 § 2 kro, który to przepis ma zastosowanie głównie w postępowaniach rozwodowych, jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom żyjącym w rozłączeniu, sąd opiekuńczy może ze względu na dobro dziecka określić sposób jej wykonywania i utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Powyższe oznacza, że w wyroku rozwodowym sąd może np. ograniczyć władzę rodzicielską jednemu z rodziców.

Zawieszenie władzy rodzicielskiej

Sąd jest uprawniony do zawieszenia władzy rodzicielskiej (art. 110 kro), jeżeli zachodzi przeszkoda w jej wykonywaniu o charakterze przemijającym. Powyższe ma miejsce, wówczas gdy oboje z rodziców bądź tylko jedno z nich nie jest czasowo w stanie sprawować władzy rodzicielskiej z przyczyn go niedyskwalifikujących np. w przypadku długiego wyjazdu zagranicznego. Sąd jest obowiązany do uchylenia orzeczenia w przedmiocie zawieszenia władzy rodzicielskiej, gdy odpadnie przyczyna zawieszenia władzy rodzicielskiej.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej

Art. 111 § 1 KRO wyróżnia trzy przyczyny pozbawienia władzy rodzicielskiej:

  1. Trwała przeszkoda w jej wykonywaniu
  2. Nadużywanie władzy rodzicielskiej
  3. Rażące zaniedbywanie obowiązków przez rodziców

Czwarta przyczyna została wymieniona w art. 111 § 1a KRO. Jest nią sytuacja, gdy mimo udzielonej pomocy nie ustały przyczyny zastosowania art. 109 § 2 pkt 5, a w szczególności gdy rodzice trwale nie interesują się dzieckiem.

Trwała przeszkoda

Trwała przeszkoda to taka, która będzie trwała długi czas, zazwyczaj taki który nie jest możliwy z góry do przewidzenia. Zazwyczaj będzie do wieloletni okres czasu. Będzie to miało miejsce m.in. w następujących sytuacjach: zaginięcia rodzica, pozbawienia wolności i umieszczenie rodzica w zakładzie karnym w celu odbycia długoletniej kary, umieszczenie rodzica w zakładzie psychiatrycznym z powodu nieuleczalnej choroby.

Nadużywanie władzy rodzicielskiej

Nadużywanie lub zaniedbanie władzy rodzicielskiej ma miejsce, wówczas gdy rodzice poprzez swój naganny tryb życia dopuszczają się zaniedbania bądź nadużywają owej władzy. Ma to miejsce np. w sytuacji nadużywania alkoholu przez rodziców, prowadzenie przestępczego trybu życia, nagminne niepłacenie alimentów względem dziecka, jak również stosownie względem dziecka przemocy fizycznej w tym karcenie cielesne dziecka oraz psychiczne. Do przedmiotowego katalogu można również zaliczyć nakłanianie dziecka do prostytucji, zmuszanie dziecka do pracy zarobkowej, do czynów nierządnych, nakłanianie dziecka do popełniania przestępstw, wychowywanie dziecka w poczuciu wrogości w stosunku do drugiego z rodziców.

Brak trwałego zainteresowania dzieckiem

Brak trwałego zainteresowania dzieckiem stanowi czwartą tzw. fakultatywną przesłankę pozbawienia władzy rodzicielskiej. Sąd może ją zastosować wówczas, gdy pomimo udzielonej przez pomocy rodzicom, ci ostatni w dalszym ciągu zaniedbują swą władzę. Ma to miejsce np. wówczas, gdy najpierw zostaje ograniczona władza rodzicielska np. poprzez umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej bądź w rodzinnym domu dziecka. Wówczas też sąd ma obowiązek zawiadomić o umieszczeniu dziecka ww. ośrodkach, jednostkę organizacyjną wspierania rodziny i systemie pracy zastępczej, która ma za zadanie pomóc rodzicom w sposób prawidłowy wykonywać swe uprawienia i obowiązki względem dziecka. Instytucja ta ma na celu poprawę wykonywania władzy rodzicielskiej. Jeżeli do takowej poprawy nie dojdzie, to wówczas sąd jest uprawniony do podjęcia decyzji o pozbawieniu rodziców wykonywania władzy rodzicielskiej, na skutek ich długotrwałego nieinteresowania się dzieckiem.